Wzdęcia

Jedną z najczęstszych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, zgłaszaną przez pacjentów, są wzdęcia brzucha. Uważa się, że cierpi na nie aż 30% populacji. Ten dokuczliwy problem często stawia pacjentów w niezręcznej sytuacji i znacznie pogarsza jakość ich życia.

Czym są wzdęcia?

Wzdęcie, znane również jako bębnica, to uczucie pełności i rozpierania w jamie brzusznej, będące następstwem nadmiernego gromadzenia się gazów w przewodzie pokarmowym. Prawidłowe, dzienne wydalanie gazów wynosi 600-700 ml, przeciętnie zdrowy człowiek oddaje gazy jelitowe 14-25 razy na dobę. Nadmiernej ich ilości często towarzyszą bóle brzucha lub uczucie dyskomfortu, nieprzyjemny oddech, nudności i zaparcia.

Diagnostyka wzdęć

Pierwszy etap postępowania diagnostycznego wzdęć stanowi zebranie dokładnego wywiadu z pacjentem, szczególnie co do rodzaju spożywanych przez niego posiłków, współistniejących chorób, przyjmowanych leków oraz stylu życia. W badaniu fizykalnym zazwyczaj nie stwierdza się żadnych nieprawidłowości. Jednak zawsze należy zwrócić uwagę na symetrię brzucha, obecność blizn po wcześniejszych operacjach, zabarwienie powłok skórnych czy obecność oporów patologicznych podczas palpacji.

Pomocne w wykluczeniu organicznej przyczyny zgłaszanych dolegliwości są bez wątpienia badania laboratoryjne, do których należą m.in. morfologia krwi obwodowej, parametry stanu zapalnego, takie jak OB i CRP, elektrolity oraz poziom glukozy. Doskonałe uzupełnienie diagnostyki stanowią również badania obrazowe. Przeglądowe zdjęcie jamy brzusznej pozwala bowiem na wykluczenie tzw. ostrych stanów, wymagających pilnej interwencji chirurgicznej, takich jak niedrożność przewodu pokarmowego czy niedokrwienie jelita.

Z kolei ultrasonografia może ujawnić obecność ropni czy płynu w jamie brzusznej, a także uwidocznić narządy miąższowe i określić ich wielkość, kształt oraz ruchomość. W przypadku podejrzenia raka jelita grubego czy celiakii konieczne jest przeprowadzenie badań endoskopowych, tj. kolonoskopii oraz gastroskopii. Do dokładnej oceny przyczyn wzdęć, zwłaszcza w przypadku braku odchyleń od normy w pozostałych badaniach, przydatna jest tomografia komputerowa.

Jakie są przyczyny wzdęć ?

U podstaw wzdęć może leżeć wiele czynników, wśród których znajdują się:

• nadmierne połykanie powietrza podczas spożywania posiłków, w trakcie żucia gumy, palenia papierosów,
• nieprawidłowa motoryka przewodu pokarmowego, która występuje w przebiegu zespołu jelita drażliwego (IBS), niedrożności porażennej jelit czy przewlekłych zaparć,
• zwiększona produkcja gazów jelitowych, będąca skutkiem zbyt dużego wzrostu bakterii w obrębie jelita cienkiego, a także spożywania produktów uznanych za gazotwórcze,
• przyjmowanie niektórych leków, takich jak blokery kanału wapniowego, leki o działaniu antycholinergicznym, opioidy, środki przeczyszczające,
• zmniejszone wchłanianie gazów, będące następstwem antybiotykoterapii, porażenia jelit czy nadciśnienia wrotnego,
• schorzenia przewodu pokarmowego, m.in. kamica żółciowa, rak jelita grubego, choroba refluksowa przełyku, zespół krótkiego jelita, zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki, celiakia, nietolerancja laktozy, choroba Leśniowskiego-Crohna.

Konsekwencje nieleczenia przewlekłych wzdęć

Nadmiaru gazów w jamie brzusznej z całą pewnością nie należy lekceważyć. Długotrwałe bagatelizowanie tej dolegliwości wiąże się bowiem z niekorzystnymi dla zdrowia konsekwencjami. Nawracające wzdęcia upośledzają pracę przewodu pokarmowego, powodując niestrawność, rozwój stanu zapalnego, zaparcia, biegunki, a nawet zatrucia. To z kolei prowadzi do zaburzeń perystaltyki jelit i niesie ze sobą ryzyko przewlekłych chorób, takich jak wrzody żołądka.

Sposoby na wzdęcia

Postępowanie terapeutyczne jest uzależnione od czynnika sprawczego. W niektórych przypadkach istnieje konieczność usunięcia przeszkody z przewodu pokarmowego, odbudowania flory bakteryjnej po stosowaniu antybiotyków, wyłączenia z diety glutenu u pacjentów z celiakią i laktozy u chorych z jej nietolerancją. Po wykluczeniu podłoża organicznego opisywanych dolegliwości duże znaczenie ma zapewnienie pacjenta, że jego zdrowiu i życiu nic nie zagraża. Z pewnością zmniejszy to stres i napięcie emocjonalne, które nie wpływają korzystnie na motorykę przewodu pokarmowego.

Niezwykle istotne w terapii wzdęć jest również leczenie objawowe, które polega na:

• stosowaniu odpowiedniej diety z wykluczeniem potraw ciężkostrawnych, roślin strączkowych, kapusty, cebuli, ciemnego pieczywa, otrębów pszennych, makaronów, kasz, jabłek, śliwek, brzoskwiń, gruszek, orzechów oraz przetworów mlecznych. Codzienne menu warto wzbogacić o banany, biały ryż, mięso, jaja, żółte sery i owoce cytrusowe,
• zwiększeniu aktywności fizycznej, co pozwala na pozbycie się powietrza z przewodu pokarmowego, a także przyspiesza trawienie i zapobiega gromadzeniu się gazów,
• spożywaniu posiłków bez pośpiechu, w niewielkich porcjach i regularnych odstępach czasu, unikanie przy tym mówienia i picia napojów gazowanych,
• stosowaniu leków regulujących motorykę przewodu pokarmowego, zawierających trimebutynę, czego przykładem jest dostępny bez recepty Tribux Bio.

Warto również nadmienić, że w przypadku braku poprawy po zastosowanym leczeniu objawowym, a także w razie pojawienia się niepokojących objawów, takich jak: spadek masy ciała, postępujące osłabienie, bladość powłok skórnych, obecność krwi w stolcu, zmiana rytmu wypróżnień, należy pilnie zgłosić się do lekarza celem poszerzenia diagnostyki (źródło: Grzymisławski M, “Abdominal Bloating: Most Frequent Caues and Treatment”, ResearchGate, 2016).