Rodzaje bólów brzucha – co każdy z nich zwiastuje?

Ból brzucha jest dolegliwością na tyle powszechną, że często bywa bagatelizowany. Leczymy go domowymi sposobami lub uśmierzamy za pomocą środków przeciwbólowych. Tymczasem może być objawem choroby.

Ból brzucha sygnałem, że coś się dzieje

Próg odczuwania bólu jest u każdego człowieka indywidualny. Gdy ból brzucha odbieramy jako słaby lub znośny, często go bagatelizujemy. Wiążemy go automatycznie z przemęczeniem, stresem, przejedzeniem albo menstruacją, próbujemy go przeczekać lub uśmierzamy za pomocą dostępnych bez recepty środków przeciwbólowych. Tymczasem dolegliwość ta może świadczyć o rozwijającej się chorobie. Szybkie ustalenie jej przyczyny jest podstawą do podjęcia właściwego leczenia.

Rodzaj bólu a jego potencjalna przyczyna

Jeszcze zanim udamy się do lekarza, powinniśmy zwrócić uwagę na rodzaj odczuwanego przez nas bólu oraz jego intensywność. Z powodu indywidualnych różnic w wysokości progu odczuwania bólu są to informacje dość subiektywne, jednak dla lekarza stanowią one wskazówkę do szukania źródła dokuczających nam objawów. Ze względu na czas ich trwania bóle brzucha dzielimy na ostre i przewlekłe (źródło: www.mp.pl), a w dalszej kolejności, ze względu na ich charakter: na ciągłe, nawracające, tępe, kłujące, pulsujące lub piekące.

Ostry ból brzucha pojawia się nagle, a jego natężenie narasta w ciągu kilku dni. Ma on charakter somatyczny, tj. powstaje po pobudzeniu receptorów bólowych umiejscowionych na otrzewnej ściennej i ścianach brzucha.

Możliwe przyczyny ostrego bólu brzucha:

• choroby żołądka i jelit (zapalenie wyrostka robaczkowego, niedrożność jelit),
• choroby wątroby i dróg żółciowych,
• ostre zapalenie trzustki,
• pęknięcie śledziony,
• choroby układu moczowo-płciowego (kamica nerkowa, ciąża pozamaciczna),
• choroby metaboliczne,
• choroby naczyń,
• choroby narządów klatki piersiowej,
• choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego,
• choroby alergiczne, a także zatrucie toksynami (np. ołowiem, rtęcią, grzybami).

Ostry ból brzucha może być również przyczyną „ostrego brzucha”, czyli grupy chorób narządów jamy brzusznej, które objawiają się nagle i często stanowią zagrożenie dla życia.

Przewlekły ból brzucha ma charakter trzewny i może być ciągły (trwać miesiącami lub latami) albo nawracający (np. kolka). Narasta i ustaje stopniowo, jest przy tym odczuwany jako tępy. Często towarzyszą mu inne objawy: pocenie się, wymioty, nudności, a także nasilający się w spoczynku dyskomfort. Ten rodzaj symptomów może być objawem zaburzeń czynnościowych (np. zespołu jelita drażliwego), chorób żołądka i jelit, kamicy pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, przewlekłego zapalenia trzustki, nowotworów narządów jamy brzusznej, a także chorób układu nerwowego (stwardnienia rozsianego, półpaśćca, nerwobólu).

Kłujący ból brzucha jest związany z rozciągnięciem lub silnym kurczem narządów jamy brzusznej (źródło: gastrologia.mp.pl). Może być spowodowany nietolerancją pokarmową, zmniejszeniem się aktywności enzymów trawiennych, zaparciem lub nadmiernym nagromadzeniem się gazów.

Często bywa on objawem kamicy pęcherzyka żółciowego i kamicy dróg moczowych. Nieprzyjemne pieczenie w żołądku i dyskomfort w nadbrzuszu, występujące na czczo lub w ciągu trzech godzin po spożyciu posiłku, są głównymi objawami wrzodów żołądka i dwunastnicy. Pulsujący (tętniący) ból brzucha, promieniujący na plecy w okolicy krzyżowej, jest podstawą, by podejrzewać tętniaka aorty brzusznej.

Pozostałe informacje opisujące ból

Chcąc zdiagnozować przyczynę dolegliwości i zaplanować proces leczenia, lekarz potrzebuje wielu różnych informacji. Poza ustaleniem rodzaju bólu (ostry/przewlekły), jego charakteru (ciągły, nawracający, tępy, kłujący, pulsujący, piekący) i natężenia, bardzo ważna jest jego lokalizacja, a także czynniki modyfikujące jego natężenie (źródło: gastrologia.mp.pl).

Brzuch dzieli się na cztery części: górną i dolną, prawą i lewą (tzw. kwadranty), a linie ich podziału przebiegają przez pępek: wzdłuż ciała i w poprzek. Mimo że wiele chorób jest charakterystycznych dla konkretnych kwadrantów, jest to informacja orientacyjna, bowiem w wielu przypadkach objaw bólowy powstaje w jednym kwadrancie, a potem stopniowo rozprzestrzenia się na inne. Mowa wtedy o bólu rozlanym.

Wśród czynników modyfikujących tę dolegliwość wyróżniamy: jedzenie, picie, wypróżnianie się, pojawienie się wymiotów czy zmianę pozycji ciała. Jeśli np. po zjedzeniu posiłku dolegliwość staje się łagodniejsza, wówczas jej przyczyną są najpewniej wrzody żołądka. Jeśli się ona wzmaga, najprawdopodobniej została wywołana przez choroby dróg żółciowych, trzustki, wrzody dwunastnicy lub chorobę żołądka.

Właściwe opisanie rodzaju bólu, jego charakteru, natężenia i lokalizacji umożliwi lekarzowi postawienie prawidłowej diagnozy i przyspieszy proces leczenia.