Badania na brzuch, które może zlecić lekarz

Bóle brzucha są częstą przyczyną konsultacji lekarskich i nierzadko stanowią duże wyzwanie dla specjalistów. Zanim udamy się na wizytę do gastrologa, powinniśmy wiedzieć, jakie badania może nam zlecić lekarz.

Diagnostyka bólu brzucha

Postępowanie diagnostyczne w przypadku bólów brzucha, niezależnie od zgłaszanego przez pacjenta problemu, zawsze rozpoczyna się od wywiadu lekarskiego i badania przedmiotowego. Cennych informacji dostarczają również badania obrazowe i laboratoryjne, bez których postawienie trafnej diagnozy w niektórych sytuacjach byłoby wręcz niemożliwe. Poniżej opisujemy kilka podstawowych badań, które może nam zlecić lekarz.

Badanie USG jamy brzusznej

Z uwagi na dużą dostępność, nieinwazyjność oraz bezbolesny przebieg, stanowi ono jedną z najczęściej wykorzystywanych procedur medycznych, szczególnie w diagnostyce schorzeń przewodu pokarmowego. Oto najczęstsze wskazania do wykonania USG:

• dolegliwości bólowe i powiększanie się obwodu brzucha,
• żółtaczka,
• spadek masy ciała,
• nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych,
• podejrzenie chorób nowotworowych, kamicy żółciowej i nerkowej, wad rozwojowych narządów wewnętrznych.

USG brzucha jest wykonywane w pozycji leżącej, na wznak, przy pomocy urządzenia składającego się z głowicy i aparatu przetwarzającego fale ultradźwiękowe. Przed badaniem skórę pacjenta pokrywa się specjalnym żelem, następnie lekarz przykłada głowicę w okolicę badanego narządu, uzyskując jego obraz na monitorze.

Jak przygotować się do USG brzucha? Celem zwiększenia wartości diagnostycznej przeprowadzanego badania należy dzień wcześniej stosować dietę lekkostrawną, unikać pokarmów wzdymających i napojów gazowanych. Na USG brzucha należy zgłosić się na czczo, wcześniej nie palić papierosów i nie żuć gumy. Pół godziny przed nim warto wypić 0,5 l niegazowanej wody, aby wypełnić pęcherz moczowy i tym samym ułatwić obrazowanie sąsiadujących z nim struktur.

Badania kału i krwi

Konsystencja, zabarwienie, obecność patologicznych domieszek i resztek pokarmowych oraz zapach stolca dostarczają wiele istotnych informacji na temat kondycji układu pokarmowego. Badanie kału jest szczególnie pomocne przy podejrzeniu:

• chorób pasożytniczych,
• cholestazy, czyli zastoju żółci, spowodowanego m.in. kamicą żółciową, torbielami i nowotworami dróg żółciowych, rakiem głowy trzustki,
• krwawienia z przewodu pokarmowego,
• nieprawidłowego wchłaniania.

Powszechnie stosowanym testem profilaktycznym jest badanie na obecność krwi utajonej w kale, które znalazło zastosowanie we wczesnym wykrywaniu raka jelita grubego.

Warto również wspomnieć o podstawowych badaniach laboratoryjnych, które powinny być wykonywane regularnie. Pozwalają one bowiem na wykrycie niedokrwistości, zaburzeń czynności wątroby czy stanu zapalnego. Na szczególną uwagę zasługują: morfologia krwi obwodowej, aminotransferazy oraz białko C – reaktywne.

Kolonoskopia lub rektoskopia

Kolonoskopia umożliwia ocenę całego jelita grubego oraz końcowego odcinka jelita krętego. Badanie to wykonuje się za pomocą giętkiego wziernika, wprowadzanego przez odbyt i posiadającego na końcu kamerę. Pozwala to na dokładne obejrzenie struktury błony śluzowej jelita, jej zabarwienia, unaczynienia oraz uwidacznia obecne w jej świetle patologiczne zmiany, takie jak polipy czy guzy. Kolonoskopia wymaga odpowiedniego przygotowania, ponieważ zalegające w jelicie masy kałowe w znacznym stopniu utrudniają ocenę badanego narządu. W tym celu w przeddzień badania wymagane jest spożycie odpowiedniej ilości środka przeczyszczającego w postaci płynu. Wskazania do wykonania kolonoskopii:

• podejrzenie raka jelita grubego i nieswoistych chorób zapalnych jelit,
• przewlekłe zaparcia, biegunki oraz zmiana rytmu wypróżnień,
• znaczna, niezamierzona utraty masy ciała,
• niedokrwistość z niedoboru żelaza o niewyjaśnionej etiologii.

Niekiedy wystarczająca jest rektoskopia, czyli wziernikowanie odbytu i odbytnicy, odbywające się z wykorzystaniem sztywnego wziernika – rektoskopu. Jak przygotować się do rektoskopii? Wieczorem w przeddzień badania oraz następnego ranka wykonuje się wlewy doodbytnicze przy pomocy gotowych wlewek ze specjalnym aplikatorem w celu oczyszczenia końcowego odcinka jelita grubego. Rektoskopia jest szczególnie przydatna w wykrywaniu raka odbytnicy i odbytu oraz hemoroidów.

Gastroskopia – opis, wskazania, przygotowanie

Gastroskopia to badanie endoskopowe oceniające górny odcinek przewodu pokarmowego. Przeprowadza się je przy pomocy cienkiego, giętkiego wziernika, zakończonego kamerą, który zostaje wprowadzony przez usta do przełyku pacjenta, a następnie do dalszych odcinków jego układu pokarmowego. Umożliwia ono ocenę błony śluzowej, motoryki oraz elastyczności ścian przełyku, żołądka i dwunastnicy, a także pobranie wycinków do badania histopatologicznego z wykrytych zmian.

Z uwagi na wtłaczane do organizmu powietrze, podczas badania mogą wystąpić objawy odbijania, odruchy wymiotne i uczucie rozpierania w nadbrzuszu. Na gastroskopię należy zgłosić się na czczo. Zwykle zabieg trwa od kilku do kilkunastu minut, a towarzyszące mu nieprzyjemne doznania można kontrolować, skupiając uwagę na miarowym oddychaniu. Po zakończonej procedurze jeszcze w tym samym dniu można wrócić do normalnego trybu życia i wykonywania codziennych czynności.

Wskazania do wykonania gastroskopii obejmują:

• niedokrwistość mikrocytarną,
• objawy dyspeptyczne, takie jak zgaga, nudności, odbijania, uczucie szybkiej pełności po posiłku,
• smoliste stolce i krwiste wymioty,
• spadek masy ciała,
• zaburzenia połykania,
• podejrzenie choroby trzewnej,
• bóle brzucha w nadbrzuszu.